Liste der Abkürzungen in der organischen Chemie

Wikimedia-Liste
(Weitergeleitet von TBTU)

Diese Liste der Abkürzungen in der organischen Chemie listet die gebräuchlichsten Abkürzungen in der organischen Chemie nach Themengebieten auf. In der organischen Chemie werden sowohl Abkürzungen für sehr gebräuchliche chemische Verbindungen, Reagenzien, Reste und funktionelle Gruppen benutzt. Daneben finden auch ein Teil der Abkürzungen aus der Biochemie Verwendung. Neben sehr lokal gebräuchlichen Abkürzungen, dem Laborslang, gibt es eine Vielzahl an sehr gebräuchlichen Abkürzungen, welche auch ausnahmslos in der Fachliteratur verwendet werden und auch in der Liste aufgeführt werden.

Lösungsmittel Bearbeiten

Sehr gebräuchliche Lösungsmittel werden häufig abgekürzt, um die Übersichtlichkeit in Reaktionsgleichungen zu wahren.

Abkürzung Chemischer Name Struktur
ACN Acetonitril  
AcOH Essigsäure  
t-BuOH tert-Butanol  
DCM Dichlormethan  
DMA N,N-Dimethylacetamid  
DMF N,N-Dimethylformamid  
DMPU Dimethylpropylenharnstoff  
DMSO Dimethylsulfoxid  
EtOH Ethanol  
HMPT Hexamethylphosphorsäuretriamid  
MeOH Methanol  
MTBE Methyl-tert-butylether  
PEG Polyethylenglykol  
TFA Trifluoressigsäure  
THF Tetrahydrofuran  
TBME
oder
MTBE
tert-Butylmethylether  

Reagenzien Bearbeiten

Abkürzung Chemischer Name Struktur
9-BBN 9-Borabicyclo[3.3.1]nonan  
acac Acetylaceton  
AIBN Azobis(isobutyronitril)  
BTI (Bis(trifluoracetoxy)iod)benzol  
BuLi n-Butyllithium  
BOP Benzotriazolyloxytris(dimethylamino)phosphoniumhexafluoridophosphat  
CDI 1,1′-Carbonyldiimidazol  
COD 1,5-Cyclooctadien  
coe Cycloocten  
COT Cyclooctatetraen  
Cp Cyclopentadien in Komplexen als Cyclopentadienylanion    
CSA Campher-10-sulfonsäure  
DABCO 1,4-Diazabicyclo[2.2.2]octan  
DADO Diacetyldioxim  
DIBAL
DIBAL-H
Diisobutylaluminiumhydrid  
DBH
DBDMH
1,3-Dibrom-5,5-dimethylhydantoin  
DIH 1,3-Diiod-5,5-dimethylhydantoin  
DBU 1,8-Diazabicyclo[5.4.0]undec-7-en  
DBN 1,5-Diazabicyclo[4.3.0]non-5-en  
DBPO, BPO Dibenzoylperoxid  
DCC N,N′-Dicyclohexylcarbodiimid  
DIC N,N′-Diisopropylcarbodiimid  
DEAD Diethylazodicarboxylat  
DECP Diethylchlorphosphat  
DIAD Diisopropylazodicarboxylat  
DMAP 4-(Dimethylamino)pyridin  
DNPH 2,4-Dinitrophenylhydrazin  
EDCI (EDC) 1-Ethyl-3-(3-dimethylaminopropyl)carbodiimid  
HATU O-(7-Azabenzotriazol-1-yl)-N,N,N′,N′-tetramethyluronium-hexafluorphosphat  
HBTU 2-(1H-Benzotriazol-1-yl)-1,1,3,3-tetramethyluronium-hexafluorophosphat  
HexLi n-Hexyllithium  
HMDS Hexamethyldisilazan  
HOBt Hydroxybenzotriazol  
IDCP Iodoniumdi(sym-collidin)perchlorat  
LAH Lithiumaluminiumhydrid  
LDA Lithiumdiisopropylamid  
mCPBA meta-Chlorperbenzoesäure  
MeLi Methyllithium  
MoOPD Oxodiperoxymolybdenum (Pyridin)(Dimethylpropylenharnstoff)  
MoOPH Oxodiperoxymolybdenum (Pyridin)(Hexamethylphosphorsäuretriamid)  
NBS N-Bromsuccinimid  
NCS N-Chlorsuccinimid  
NHS N-Hydroxysuccinimid  
PCC Pyridiniumchlorochromat  
PIFA (Bis(trifluoracetoxy)iod)benzol  
PyBOP Benzotriazol-1-yl-oxytripyrrolidinophosphonium hexafluorophosphat  
sec-BuLi sec-Butyllithium  
TADDOL α,α,α′,α′-Tetraaryl-1,3-dioxolan-4,5-dimethanol  
TBTU O-(Benzotriazol-1-yl)-N,N,N′,N′-tetramethyluronium-tetrafluoroborat  
TDBTU O-(3,4-Dihydo-4-oxo-1,2,3-benzotriazin-3-yl)-N,N,N′,N′-tetramethyluronium-tetrafluoroborat  
TEMPO 2,2,6,6-Tetramethylpiperidinyloxyl  
TEMPOL
4-OH-TEMPO
4-Hydroxy-2,2,6,6-tetramethylpiperidinyloxyl  
tert-BuLi,
t-BuLi
tert-Butyllithium  
TESOTf Triethylsilyl-O-trifluoracetat  
TMEDA Tetramethylethylendiamin  
TosMIC Tosylmethylisocyanid  
TOTU O-[(Ethoxycarbonyl)cyanomethylenamino]-N,N,N′,N′-tetramethyluronium-tetrafluoroborat  
TPTU O-(1,2-Dihydro-2-oxopyridyl)-1,1,3,3-tetramethyluronium-tetrafluoroborat  
TSTU N,N,N′,N′-Tetramethyl-O-(N-succinimidyl)uronium-tetrafluoroborat  

Verbindungen Bearbeiten

Chemische Verbindungen werden häufig wegen ihrer molekularen Komplexität abgekürzt. Dabei gehen die Abkürzungen z. T. ohne Übergang in die Biochemie über. Normalerweise werden bei chiralen Verbindungen nur die nichtnatürlichen Verbindungen mit einem stereochemischen Präfix benannt.

Aminosäuren Bearbeiten

Dreibuchstaben Abkürzung Einbuchstaben Abkürzung Chemischer Name Struktur
Ala A Alanin  
Arg R Arginin  
Asn N Asparagin  
Asp D Asparaginsäure  
Cys C Cystein  
Gln Q Glutamin  
Glu E Glutaminsäure  
Gly G Glycin  
His H Histidin  
Ile I Isoleucin  
Leu L Leucin  
Lys K Lysin  
Met M Methionin  
Phe F Phenylalanin  
Pro P Prolin  
Pyl O Pyrrolysin  
Sec U Selenocystein  
Ser S Serin  
Thr T Threonin  
Trp W Tryptophan  
Tyr Y Tyrosin  
Val V Valin  

Nucleoside Bearbeiten

Abkürzung Chemischer Name Struktur
A Adenosin  
dA Desoxyadenosin  
G Guanosin  
dG Desoxyguanosin  
C Cytidin  
dC Desoxycytidin  
T Ribothymidin  
dT Desoxythymidin  
U Uridin  
dU Desoxyuridin  

Biochemische Puffer Bearbeiten

Abkürzung Chemischer Name Struktur
BICINE 2-(Bis(2-hydroxyethyl)amino)essigsäure  
BisTris Bis(2-hydroxyethyl)amino-tris(hydroxymethyl)methan  
CAPS N-Cyclohexyl-3-aminopropansulfonsäure  
CHES N-Cyclohexyl-2-aminoethansulfonsäure  
HEPES 2-(4-(2-Hydroxyethyl)-1-piperazinyl)-ethansulfonsäure  
MES 2-(N-Morpholino)ethansulfonsäure  
MOPS 3-(N-Morpholino)propansulfonsäure  
TES 2-((1,3-Dihydroxy-2-(hydroxymethyl)propan-2-yl)amino)ethanesulfonsäure  
PBS Phosphatgepufferte Salzlösung
TRICINE N-(2-Hydroxy-1,1-bis(hydroxymethyl)ethyl)glycin  
TRIS Tris(hydroxymethyl)aminomethan  

Teilverbindungen Bearbeiten

Reste Bearbeiten

Abkürzung Chemischer Name Struktur
Alk Alkyl
Ar Aryl
Bu n-Butyl  
Cy Cyclohexyl  
EDG Elektronenschiebende Gruppe von engl. electron donating group
EWG Elektronenziehende Gruppe von engl. electron withdrawing group
Et Ethyl  
LG Allgemein für eine Abgangsgruppe von engl. leaving group
Me Methyl  
Mes Mesyl (Methylsulfonyl)  
Mesityl (2,4,6-Trimethylphenyl)  
Nu Allgemein für ein Nucleophil
Hal Halogen – Chlor, Brom und Iod und sehr selten Fluor
OSu O-Succinimid  
Ph Phenyl  
PG Allgemein für Schutzgruppe von engl. protecting group
Pr Propyl  
Py Pyridyl  
R allgemeiner Rest
Tol Toloyl  
Tos Tosyl (p-Toluolsulfonyl)  
X Abgangsgruppe (häufig auch für die Halogene Chlor, Brom und Iod)

Schutzgruppen Bearbeiten

Abkürzung Chemischer Name Struktur
Ac Acetyl  
Alloc Allyloxycarbonyl  
Bn, Bzl Benzyl  
Boc tert-Butyloxycarbonyl  
Bz Benzoyl  
Cbz Benzyloxycarbonyl
DMT Dimethoxytrityl  
Fmoc Fluorenylmethoxycarbonyl  
MEM 2-Methoxyethoxymethyl  
MOM Methoxymethyl  
Piv Pivaloyl  
PMB p-Methoxybenzyl  
SEM β-(Trimethylsilyl)ethoxymethyl  
TBDMS (TBS) tert-Butyldimethylsilyl  
TES Triethylsilyl  
THP Tetrahydropyranyl  
TIPS Triisopropylsilyl  
TMS Trimethylsilyl  
Tr, Trt Trityl (Triphenylmethyl)  
Z Benzyloxycarbonyl (Synonym zu Cbz)

Siehe auch Bearbeiten