Herbarum vivae eicones (deutsch: Lebendige Bilder der Kräuter) ist ein 1530 in Straßburg erschienenes „Kräuterbuch“ von Otto Brunfels. Unter den Titeln Novi herbarii tomus II und Tomus herbarii Othonis Brunfelsii III folgten 1531 und 1536 (postum) ergänzende Bände. Als Contrafayt Kreüterbuch (1532) bzw. Kreüterbuch contrafayt (1534) erschien eine deutsche Bearbeitung. Herbarum vivae eicones enthält die ersten gedruckten Pflanzenabbildungen, die anhand von Pflanzen aus der Natur angefertigt wurden.

Kolorierte Titelseite des Herbarum vivae eicones von 1530

Werk Bearbeiten

Der Folio-Band Herbarum vivae eicones ad naturae imitationem, sum[m]a cum diligentia et artificio effigiatae, una cum effectibus earundem, in gratiam ueteris illius, & iamiam renascentis Herbariae Medicinae wurde bei Johann Schott gedruckt.

Die 266 nummerierten Seiten sind mit 86 Holzschnitten vom Dürer-Schüler Hans Weiditz angefertigten Pflanzenabbildungen illustriert, die von ihm nach Naturvorlagen geschaffen wurden. Herbarum vivae eicones wurde 1532, 1536, 1537 und 1539 nochmals in nahezu unveränderter Form aufgelegt.

Die Holzschnitte wurden 1543 in dem von Johann Schott ohne Autorenangabe veröffentlichten Werk In Dioscoridis historiam herbarum certissima adaptatio[1] wiederverwendet.[2] Wie schon im Kreutterbůch von allem Erdtgewächs (1533) verwandte der in Frankfurt am Main ansässige Verleger Christian Egenolff die Illustrationen in seiner Bildzusammenstellung Herbarum imagines vivae. Der kreuter lebliche Contrafaytung (1546).[3][4]

Inhalt Bearbeiten

Herbarum vivae eicones war nicht dazu gedacht neue Pflanzenbeschreibungen zu veröffentlichen, sondern die Informationen aus klassischen Quellen zusammenzuführen und auf darin befindlichen Unterschiede hinzuweisen. Die lebensgroßen Abbildungen sind nicht idealisiert und zeigen echte Exemplare.

Der zweite Band Novi herbarii tomus II enthält im Anhang De vera herbarum cognitione (Seiten 97 bis 313) zwölf, von Brunfels herausgegebene Traktate von Dioskurides, Scribonius Largus, Giovanni Manardi, Niccolò Leoniceno, Giovanni Manardi, Hermann von Neuenahr, Leonhart Fuchs, dem Baseler Arzt Joachim Schiller, Hieronymus Bock, Marco Gatinaria (1442–1496), Johannes Jacobus Manlius (ca. 15. Jh.) und Hieronymus Brunschwig. Sie beschäftigen sich mit der Pflanzenbestimmung in klassischen Quellen.

Herbarum vivae eicones besteht aus 52 Rhapsodien.

Titelseite Bearbeiten

Oberhalb des in Rot und Schwarz gedruckten Titels ist der Garten des Adonis abgebildet. Links sitzt seine Gemahlin Venus und zur Rechten Silenos, begleitet von den zwei Putti Mnasilus and Chromis. Im unteren Teil befindet sich der Garten der Hesperiden. In der rechten Hälfte des Gartens ist dargestellt wie Herkules gegen den Drachen kämpft der die Äpfel der Hesperiden bewacht. Den Titel flankieren auf einem Sockel dargestellt Dioscorides (links) und Apollon (rechts).

Gliederung Bearbeiten

  • Inclytae urbis argent. prudentissimo senatui, Ottho Brunfelsius S. D.
  • Autores quorum testimoniis in hoc opere usu sumus
  • Ioann. Sapidus lectori S
  • Othonis Brunnfelsii de utilitate & praestantia herbarum, & simplicis medicinae praefatio
  • Invocatio divini auxilii
  • De Plantagine, Rhapsodia Prima
    • Plantago Maior. Breyter Wegrich
    • Plantago Minor. Spitzer wegerich
    • Plantago Rubea. Rot Wegerich
  • De Utroque Helleboro, Albo, Et Nigro, Rhapsodia Secunda
    • Helleborus Niger. Christwurtz
  • De Nenuphare, Rhapsodia Tertia
  • De Ungula Caballina, Rhapsodia Quarta
  • De Aristolochiis Rhapsodia Quinta
  • De Aro. Rhapsodia Sexta
  • De Colubrina, Rhapsodia Septima
    • Noterwurtz männlin
    • Gut Heinrich
  • De Asaro Rhapsodia Octava
    • Asarum. Haselwurtz
  • De Omnibus Consolidis. Rhapsodia Nona
    • Walwurtz männlin
    • Walwurtz weiblin
  • De Sanicula. Rhapsodia Decima
    • Diapensia. Sanickel
  • De Consolida Regali, Rhapsodia Undecima
  • De Tormentilla, & vero Pentaphyllo. Rhapsodia Duodecima
    • Tormentilla. Tormentill
  • De Betonica, Rhapsodia Duodecima
    • Betonien
  • De Consolidamedia, Rhapsodia. XIIII
  • De Herba Paralysi, Rhapsodia XV
  • Herba Paralysis. Himmelschlüssel
  • De Capno, id est Fumaria Herba, vel Fumo terrae. Rhapsodia Decimaquarta
    • Fumus terrae. Daubenkropff
  • De Satyriis, Rapsodia XVI
    • Stendelwurtz
    • Satyrion mas. Knabenkraut. Cynosorchis. Ragwurtz
    • Satyrion odoriferum
    • Satyrion foemina
  • De Boragine, et Buglosso, Rhapsodia Decimaseptima
    • Buglossa sylvestris. Wild Ochßenzung
    • Ochsenzung
    • Borago. Burretsch
  • De Verbena, Rhapsodia Decimaoctava
    • Verbena Mascula
    • Verbena foemina. Yßenkrut weiblin
  • De Gamandræa, Rhapsodia Decimanona
    • Chamædrys. Gamenderlin
  • De Narcisso, & Hermodactylo, Rhapsodia Vicesima
  • Narcissus
  • De Violis Rhapsodia XX
  • Geel Violaten
  • De Pede Corvino, Rhapsodia XXIII
    • Gefülter Hanfuß
    • Crus Galli. Kleiner Hanfuß
  • De Urticis, Rhapsodia XXIIII
    • Heyter Nesszelen
    • Taub Nesszeln weissz
    • Daub Nesszel, Männlin
    • De Urticis
  • De Marrubio Rhapsodia XXV
  • De Hedera Terrestri, Rhapsodia XXVI
  • De Eufragia, Rhapsodia XXVII
  • De Lino. Rhapsodia XXVIII
  • De Cynoglossis Rhapsodia XXVIII
    • Cynoglossa minor. Kleyn Hundtszung
  • De Vinca Pervinca, Rhapsodia XXX
    • Yngrün
  • De Perfoliata Rhapsodia XXXI
    • Perfoliata mascula. Durchwachß Männlin
    • Perfoliata fœmina. Durchwachß Weiblin
    • Narcissus Martius. Mertzenblümlin
  • De omnibus Saxifragis Rhapsodia XXXIII
  • De Hepatica, Rhapsodia XXXIIII
  • De Linaria, Rhapsodia XXXV
  • De Esula, Rhapsodia XXXIX
  • De Omnibus Malvis, Rhapsodia XXXV
  • De Coriandro Rhapsodia XXXIIII
  • De Ozymo Rhapsodia XXXV
  • De Lilio Convallis, vel Lilio sylvestri. Rhapsodia XXXVI
  • De Scrophularia, Rhapsodia XXXVII
  • De Capillo Veneris, Rhapsodia XXXVIII
  • De Hyoscyamo, Rhapsodia XXXIX
  • De Pulegio Rhapsodia XLI
  • De Atapucia, Rhapsodia XLI
  • De Pentaphyllo Rhapsodia XLII
  • De Chelidonio Rhapsodia XLII
  • De Anagallide Rhapsodia XLIII
  • De Nigella. Rhapsodia XLIIII
  • De Matricaria Prima Specie Parthenii. Rhapsodia XLV
  • De Tanaceto Secunda specie Matricariæ & Partheniorum, Rhapsodia XLVI
  • De Chamæmelo Tertia specie Parthenii, Rhapsodia XLVII
  • De Cotula fœtida, Quarta specie Parthenii, Rhapsodia XLVIII
  • De Quinta Specie Parthenii, id est, Oculo bovis, vel Vaccino, sive Cotula non foetenti. Rhapsodia XLIX
  • De Mercuriali Sexta specie Parthenii Rhapsodia L
  • De Septima specie Parthenii Parietaria, Rhapsodia LI
  • De Artemisia Octava specie Parthenii Rhapsodia LII
  • Rhapsodiarum catalogus
  • Index Contentorum
  • Contenta appenpendicis sequentis
  • Appendix
  • Nicolas Prugnerus, candido Lectori S

Titelblätter der 1. Ausgabe Bearbeiten

Illustrationen Bearbeiten

Rhapsodia, Seite Abbildung lat. Namen dt. Trivialname(n) Name lt. Species Plantarum (1753) Name heute
Rhapsodia 1, S. 23   Plantago maior „Breyter Wegrich“, „Wegerich“, „Schoffzung“ Plantago media[SP1 1] Mittlerer Wegerich (Plantago media)
Rhapsodia 1, S. 24   Plantago minor „Spitzer Wegrich“, „Klein Wegerich“, „Spitz Wegerich“ Plantago lanceolata[SP1 2] Spitzwegerich (Plantago lanceolata)
Rhapsodia 1, S. 25   Plantago rubea „Rot Wegerich“ Plantago major[SP1 3] Breitwegerich (Plantago major)
Rhapsodia 2, S. 30   Helleborus niger „Christwurtz“, „Weiß Nyeszwurtz“ Helleborus viridis Helleborus viridis[SP1 4]
Rhapsodia 3, S. 36   Nenufar mas „Geel Seehbluom“ Nymphaea lutea[SP1 5] Gelbe Teichrose (Nuphar lutea)
Rhapsodia 3, S. 37   Nenufar foemina „Weissz Seehbluom“ Nymphaea alba[SP1 6] Weiße Seerose (Nymphaea alba)
Rhapsodia 4, S. 41   Ungula caballina „Rosszhuob“, „Branntlattich“ Tussilago farfara[SP1 7] Huflattich (Tussilago farfara)
Rhapsodia 5, S. 47   Aristolochia rotunda „Ronde Holwurtz“, „Holwurtz das weiblin“ Fumaria bulbosa var. cava[SP1 8] Hohler Lerchensporn (Corydalis cava)
Rhapsodia 5, S. 48   Aristolochia longa „Lang Holwurtz“, „Holwurtz das maennlin“ Fumaria bulbosa var. cava[SP1 9] Hohler Lerchensporn (Corydalis cava)
Rhapsodia 6, S. 56   Arona „Aron“, „Pfaffen pint“ Arum maculatum[SP1 10] Gefleckter Aronstab (Arum maculatum)
Rhapsodia 7, S. 61   Colubrina foemina, „Naterwurtz weiblin“ Polygonum bistorta[SP1 11] Schlangen-Knöterich (Bistorta officinalis)
Rhapsodia 7, S. 62   Colubrina mas „Naterwurtz männlin“ Polygonum bistorta[SP1 12] Schlangen-Knöterich (Bistorta officinalis)
Rhapsodia 7, S. 63   Mercurialis alters „Guot Heinrich“, „Schwerbel“ Chenopodium bonus-henricus[SP1 13] Guter Heinrich (Blitum bonus-henricus)
Rhapsodia 8, S. 71   Asarum „Haselwurtz“ Asarum europaeum[SP1 14] Gewöhnliche Haselwurz (Asarum europaeum)
Rhapsodia 9, S. 75   Consolida maior mas „Walwurtz männlin“ Symphytum officinale[SP1 15] Echter Beinwell (Symphytum officinale)
Rhapsodia 9, S. 76   Consolida maior fomina „Walwurtz weiblin“ Symphytum officinale[SP1 16] Echter Beinwell (Symphytum officinale)
Rhapsodia 10, S. 80   Diapensia, Sanicula „Sanickel“ Sanicula europaea[SP1 17] Wald-Sanikel (Sanicula europaea)
Rhapsodia 11, S. 83   Consolida regalis „Rittersporen“ Delphinium consolida[SP1 18] Feld-Rittersporn (Consolida regalis, nom. nov., sonst Tautonym „Consolida consolida“)
Rhapsodia 12, S. 85   Tormentilla, Bistorta „Tormentill“, „Rotwurtz“, „Blutwurz“ Tormentilla erecta[SP1 19] Blutwurz (Tormentilla erecta)
Rhapsodia 13 [„12“], S. 88   Betonica „Betonien kraut“, „Brun Betonien“ Betonica officinalis[SP1 20] Echte Betonie (Betonica officinalis)
Rhapsodia 14, S. 95   Consolida media „Gulden Guntzel“ Ajuga genevensis[SP1 21] Genfer Günsel (Ajuga genevensis)
Rhapsodia 15, S. 96   Herba paralysis „Himmelschlüsszel“, „Schlüsszelblumen“, „Weissz Betonien“ Primula veris[SP1 22] Echte Schlüsselblume (Primula veris)
Rhapsodia 15, S. 97   - „Weissz Himmelschlüsszel“ Primula veris var. elatior[SP1 23] Hohe Schlüsselblume (Primula elatior)
Rhapsodia [„14“], S. 99   Fumus terre „Erdrouch“, „Daubenkropff“, „Katzenkörbelkraut“ Fumaria officinalis[SP1 24] Gewöhnlicher Erdrauch (Fumaria officinalis)
Rhapsodia 16, S. 103   - „Stendelwurtz“ Orchis militaris[SP1 25] Helm-Knabenkraut (Orchis militaris)
Rhapsodia 16, S. 104: 2 Abb.   Satyrion mas / Cynosorchis „Knabenkraut“ / „Ragwurtz“ Orchis militaris / Orchis morio[SP1 26] Orchis militaris / Kleines Knabenkraut (Anacamptis morio)
Rhapsodia 16, S. 105: 2 Abb.   Satyrion quartum / Satyrion odoriferum. „Knabenkraut“ / „Wolschmackend Knabenkraut“ - / Ophrys spiralis[SP1 27] Hummel-Ragwurz (Ophrys fuciflora)?? / Herbst-Drehwurz (Spiranthes spiralis)
Rhapsodia 16, S. 106   Satyrion foemina „Knabenkraut weiblin“ Orchis conopsea[SP1 28] Mücken-Händelwurz (Gymnadenia conopsea)
Rhapsodia 17, S. 111   Buglossa sylvestris „Wild Ochßenzung“ Echium vulgare[SP1 29] Gewöhnlicher Natternkopf (Echium vulgare)
Rhapsodia 17, S. 112   Buglossa „Ochßenzung“ Anchusa officinalis[SP1 30] Gemeine Ochsenzunge (Anchusa officinalis)
Rhapsodia 17, S. 113   Borago „Burretsch“ Borago officinalis[SP1 31] Borretsch Borago officinalis
Rhapsodia 18, S. 119   Verbena mascula Yßenkrut maennlin Verbena officinalis[SP1 32] Echtes Eisenkraut (Verbena officinalis)
Rhapsodia 18, S. 120   Verbena foemina „Yßenkrut weiblin“ Senecio vulgaris[SP1 33] Gewöhnliches Greiskraut (Senecio vulgaris)
Rhapsodia 19, S. 125   Chamaedrys „Gamenderlin“ Veronica chamaedrys[SP1 34] Gamander-Ehrenpreis (Veronica chamaedrys)
Rhapsodia 20, S. 129: 2 Abb.   Narcissus luteus „Geel Hornungsblum“ / „Weissz Hornungsblum“ Narcissus pseudonarcissus[SP1 35] / Leucojum vernum[SP1 36] Gelbe Narzisse (Narcissus pseudonarcissus) / Frühlingsknotenblume (Leucojum vernum)
Rhapsodia [„20“], S. 136   Leucoium „Geel Violaten“ Cheiranthus cheiri[SP1 37] Goldlack (Erysimum cheiri)
Rhapsodia [„20“], S. 137: 3 Abb.   - / - / - „Zamme Violaten“/ „Weissz Violaten“ / „Wilde Violaten“ Viola odorata[SP1 38] / Viola odorata var. ß[SP1 39]/ Viola hirta[SP1 40] Duftveilchen (Viola odorata) / - / Raues Veilchen (Viola hirta)
Rhapsodia 23, S. 143   Pes corvi primus „Hanenfuß“ - Wald-Hahnenfuß (Ranunculus nemorosus)
Rhapsodia 23, S. 144   - „Gefülter Hanenfuß“ Ranunculus acris[SP1 41] Scharfer Hahnenfuß (Ranunculus acris)
Rhapsodia 23, S. 145   Crus galli „Kleiner Hanfuß“ Ranunculus bulbosus[SP1 42] Knolliger Hahnenfuß (Ranunculus bulbosus)
Rhapsodia 24, S. 151   - „Heyter Nesszeln“ Urtica dioica[SP1 43] Große Brennnessel (Urtica dioica)
Rhapsodia 24, S. 152   - „Taub Nesszeln weissz“ Lamium album[SP1 44] Weiße Taubnessel (Lamium album)
Rhapsodia 24, S. 153   - „Daub Nesszel, Männlin“ Lamium album var. ß[SP1 45] Gefleckte Taubnessel (Lamium maculatum)
Rhapsodia 24, S. 154   - „Brenn Nesszelen“ Urtica urens[SP1 46] Kleine Brennnessel (Urtica urens)
Rhapsodia 25, S. 158   - „Andorn maennlin“ Leonurus cardiaca[SP1 47] Echtes Herzgespann (Leonurus cardiaca)
Rhapsodia 25, S. 159   - „Andorn weiblin“ Marrubium vulgare[SP1 48] Gewöhnlicher Andorn (Marrubium vulgare)
Rhapsodia 26, S. 167   Hedera terrestris „Gundelreb“ Glechoma hederacea[SP1 49] Gundermann (Glechoma hederacea)
Rhapsodia 27, S. 169   Eufragia „Edler Augentrost“ Veronica serpyllifolia[SP1 50] Quendel-Ehrenpreis (Veronica serpyllifolia)
Rhapsodia 28, S. 170   Linum „Linsomen“, „Flachß“ Linum usitatissimum var. β[SP1 51] -
Rhapsodia 29 [„28“], S. 175   - „Grosse Hundtszung“ Cynoglossum officinale[SP1 52] Gewöhnliche Hundszunge (Cynoglossum officinale)
Rhapsodia 29 [„28“], S. 176   Cynoglossa minor „Kleyn Hundtszung“ Myosotis scorpioides var. palustris[SP1 53] Sumpf-Vergissmeinnicht (Myosotis scorpioides)
Rhapsodia 30, S. 178   Vinca pervinca „Yngryen“ Vinca minor[SP1 54] Kleines Immergrün (Vinca minor)
Rhapsodia 31, S. 182   Perfoliata mascula „Durchwachß Männlin“ Ophrys ovata[SP1 55] Großes Zweiblatt (Neottia ovata)
Rhapsodia 31, S. 183   Perfoliata foemina „Durchwachß Weiblin“ Ophrys ovata[SP1 56] Großes Zweiblatt (Neottia ovata)
Rhapsodia [32], S. 184   Narcissus martius „Mertzenblümlin“ Scilla bifolia[SP1 57] Zweiblättriger Blaustern (Scilla bifolia)
Rhapsodia 33, S. 185   Saxifraga „Hoher Steynbrech“ Saxifraga granulata[SP1 58] Knöllchen-Steinbrech (Saxifraga granulata)
Rhapsodia 34, S. 190   Hepatica „Edel Leberkraut“, „Hyrßklee“ Anemone hepatica[SP1 59] Leberblümchen (Hepatica nobilis, nom. nov., sonst Tautonym „Hepatica hepatica“)
Rhapsodia 34, S. 191   Iecoraria „Leberkraut“ Marchantia polymorpha[SP1 60] Brunnenlebermoos (Marchantia polymorpha)
Rhapsodia [„34“], S. 203   Coriandrum „Coriander“ Coriandrum sativum[SP1 61] Echter Koriander (Coriandrum sativum)
Rhapsodia 35, S. 206   Basilicum „Basilienkraut“ Ocimum basilicum[SP1 62] Basilikum (Ocimum basilicum)
Rhapsodia 36, S. 211   Lilium convallium „Meyenblümlin“ Convallaria majalis[SP1 63] Maiglöckchen (Convallaria majalis)
Rhapsodia 37, S. 213   Scrophularia maior „Brunwurtz“ Scrophularia nodosa[SP1 64] Knotige Braunwurz (Scrophularia nodosa)
Rhapsodia 37, S. 214   Scrophularia media „Fotzwein“, „Fottzwangk“ Sedum telephium[SP1 65] Purpur-Waldfetthenne (Hylotelephium telephium)
Rhapsodia 37, S. 215   Scrophularia minor, Ficaria „Fygwartzkraut“ Ranunculus ficaria[SP1 66] Scharbockskraut (Ficaria verna, nom. nov., sonst Tautonym „Ficaria ficaria“)
Rhapsodia 37, S. 217   - „Kuchenschell“, „Hacketkraut“ Anemone pulsatilla[SP1 67] Gewöhnliche Kuhschelle (Pulsatilla vulgaris, nom. nov., sonst Tautonym „Pulsatilla pulsatilla“)
Rhapsodia 37, S. 218   - „Gauchblum“ Cardamine pratensis[SP1 68] Wiesen-Schaumkraut (Cardamine pratensis)
Rhapsodia 38, S. 219   Capillus Veneris „Maurrut“ Asplenium ruta-muraria[SP1 69] Mauerraute (Asplenium ruta-muraria)
Rhapsodia 39, S. 224   Hyoscyamus „Bylsamkraut“ Hyoscyamus niger[SP1 70] Schwarzes Bilsenkraut (Hyoscyamus niger)
Rhapsodia [„41“], S. 227   Pulegium „Poley“ Mentha pulegium[SP1 71] Polei-Minze (Mentha pulegium)
Rhapsodia [„42“], S. 233   Pentaphyllon „Fünffingerkraut“ nur Blatt Potentilla sp. (Fingerkräuter)
Rhapsodia 42, S. 236   Chelidonia „Schölkraut“, „Schölwurtz“ Chelidonium majus[SP1 72] Schöllkraut (Chelidonium majus)
Rhapsodia 43, S. 238   Anagallis mas „Gauchheyl männlin“ Anagallis arvensis[SP1 73] Acker-Gauchheil (Anagallis arvensis)
Rhapsodia 43, S. 239   Anagallis foemina „Gauchheyl weiblin“ - Blauer Gauchheil (Anagallis foemina)
Rhapsodia 44, S. 241   Nigella „Rattenblumen“ Agrostemma githago[SP1 74] Kornrade (Agrostemma githago)
Rhapsodia 45, S. 245 [„249“]   Matricaria „Mettram“ Matricaria parthenium[SP1 75] Mutterkraut (Tanacetum parthenium)
Rhapsodia 46, S. 250   Tanacetum „Reynfarn“ Tanacetum vulgare[SP1 76] Rainfarn (Tanacetum vulgare)
Rhapsodia 48, S. 255   Cotula foetida „Hundtsblum“, „Krottendyll“ Anthemis cotula[SP1 77] Stinkende Hundskamille (Anthemis cotula)
Rhapsodia 49, S. 257   Calendula „Ringelblum“ Calendula officinalis[SP1 78] Ringelblume (Calendula officinalis)
Rhapsodia 49, S. 258 [„254“]   Oculus bovi, Buphthalmus „Gänßblumen“ Chrysanthemum leucanthemum[SP1 79] Magerwiesen-Margerite (Leucanthemum vulgare, nom. nov., sonst Tautonym „Leucanthemum leucanthemum“)
Rhapsodia 50, S. 260   „Gut Heynrich“ wie S. 63

Carl von Linné: Species Plantarum. 1. Auflage, Lars Salvius, Stockholm 1753

  1. S. 113 (online).
  2. S. 113 (online).
  3. S. 112 (online).
  4. S. 558 (online).
  5. S. 510 (online).
  6. S. 510 (online).
  7. S. 865 (online).
  8. S. 699 (online).
  9. S. 699 (online).
  10. S. 966 (online).
  11. S. 360 (online).
  12. S. 360 (online).
  13. S. 218 (online).
  14. S. 442 (online).
  15. S. 136 (online).
  16. S. 136 (online).
  17. S. 235 (online).
  18. S. 530–531 (online).
  19. S. 500 (online).
  20. S. 573 (online).
  21. S. 561 (online).
  22. S. 142 (online).
  23. S. 143 (online).
  24. S. 700 (online).
  25. S. 941 (online).
  26. S. 940–941 (online).
  27. S. 945–946 (online).
  28. S. 942 (online).
  29. S. 139 (online).
  30. S. 133 (online).
  31. S. 137 (online).
  32. S. 20 (online).
  33. S. 867 (online).
  34. S. 13 (online).
  35. S. 289 (online).
  36. S. 289 (online).
  37. S. 661 (online).
  38. S. 934 (online).
  39. S. 934 (online).
  40. S. 934 (online).
  41. S. 554 (online).
  42. S. 554 (online).
  43. S. 984 (online).
  44. S. 579 (online).
  45. S. 579 (online).
  46. S. 984 (online).
  47. S. 584 (online).
  48. S. 583 (online).
  49. S. 578 (online).
  50. S. 12 (online).
  51. S. 277 (online).
  52. S. 134 (online).
  53. S. 131 (online).
  54. S. 209 (online).
  55. S. 946 (online).
  56. S. 946 (online).
  57. S. 309 (online).
  58. S. 403 (online).
  59. S. 538 (online).
  60. S. 1137 (online).
  61. S. 256 (online).
  62. S. 597 (online).
  63. S. 314–315 (online).
  64. S. 619 (online).
  65. S. 430 (online).
  66. S. 550 (online).
  67. S. 539 (online).
  68. S. 656 (online).
  69. S. 1081 (online).
  70. S. 179 (online).
  71. S. 577 (online).
  72. S. 505 (online).
  73. S. 148 (online).
  74. S. 435 (online).
  75. S. 890–891 (online).
  76. S. 844–845 (online).
  77. S. 894–895 (online).
  78. S. 912 (online).
  79. S. 888 (online).

Identifikation der Taxa Bearbeiten

In Kurt Sprengels Historia rei herbariae (1808)[5] erschien eine erste kurze Liste mit linnéschen Binomen. Im ersten Band seiner Geschichte der Botanik (1817)[6] umfasste die Liste 131 Namen. Giuseppe Moretti (1782–1853) veröffentlichte 1852 eine Liste in der er die Namen der in den drei Bänden abgebildeten Pflanzen bestimmte.[7] Frédéric Kirschleger (1804–1869) identifiziert 1857 die Pflanzen der ersten beiden Bände.[8] Laut Thomas Archibald Sprague, der 1928 eine umfangreiche Analyse sowohl der latainischen als auch der deutschen Ausgaben vornahm, waren nicht alle diese Identifikationen korrekt.

Literatur Bearbeiten

  • Wilfrid Blunt: The Art of Botanical Illustration: An Illustrated History. Dover Publications, New York 1994, ISBN 0-486-27265-6, S. 45–48 (englisch).
  • Edward Lee Greene: Landmarks of botanical history; a study of certain epochs in the development of the science of botany. (= Smithsonian institution publication Nr. 1870) Smithsonian institution, Washington 1909, S. 169–191 (online).
  • Claus Nissen: Die botanische Buchillustration. Ihre Geschichte und Bibliographie. 2. Auflage, Stuttgart 1966, S. 39–44.
  • Thomas Archibald Sprague: The Herbal of Otto Brunfels. In: Journal of the Linnean Society of London, Botany. Band 48, Nr. 320, 1928, S. 79–124 (doi:10.1111/j.1095-8339.1928.tb02577.x).
  • Frans A. Stafleu, Richard S. Cowan: Taxonomic Literature: A selective guide to botanical publications and collections with dates. 2. Auflage, Band 1, 1976, S. 382–384 (online).
  • Lucia Tongiorgi Tomasi, Tony Willis: An Oak Spring Herbaria. Herbs and Herbals from the Fourteenth to the Nineteenth Centuries: A Selection of the Rare Books, Manuscripts and Works of Art in the Collection of Rachel Lambert Mellon. Upperville 2009, ISBN 978-0-9654508-1-2, S. 31–36.
  • Luca Zucchi: Brunfels e Fuchs. l'illustrazione botanica quale ritratto della singola pianta o immagine della specie. In: Nuncius. Band 18, Nr. 2, 2003, S. 411–465 (doi:10.1163/182539103X00026).

Einzelnachweise Bearbeiten

  1. In Dioscoridis historiam plantarum certissima adaptatio. Hans Schott, Straßburg 1543 (Digitalisat)
  2. Ernst Heinrich Friedrich Meyer: Geschichte der Botanik. Band 4, Gebrüder Bornträger, Königsberg 1857, S. 302–303 (online)
  3. Herbarum Imagines uiuae. Der kreuter Lebliche Contrafaytung. Christian Egenolff, Frankfurt am Main 1535 (British Library, koloriert, Österreichische Nationalbibliothek).
  4. Herbarum imagines vivae. Der kreuter lebliche Contrafaytung bei Christie’s
  5. Kurt Sprengel: Historia rei herbariae. Band 1, 1808, S. 311–315 (online).
  6. Kurt Sprengel: Geschichte der Botanik. Band 1, Halle 1817, S. 258–262 (online).
  7. Giuseppe Moretti: Difesa e illustrazione delle opere botaniche di Pier Andrea Mattioli. In: Giornale dell I. R. Istituto Lombardo di Scienze, Lettere ed Arti. Band 4, 1852, S. 396–416.
  8. Frédéric Kirschleger: Flore d’Alsace et des Contrdes limitrophes. Band 2, 1857, S. XIII–XVII (online).

Weblinks Bearbeiten

Commons: Herbarum vivae eicones – Sammlung von Bildern, Videos und Audiodateien
  • Herbarum vivae eicones
  • Novi herbarii tomus II
    • Scan bei e-rara (1. Auflage 1531)
    • Scan des Münchener Digitalisierungszentrums (1. Auflage 1531)
    • Scan des Münchener Digitalisierungszentrums (2. Auflage 1536)
  • Tomus herbarii Othonis Brunfelsii III
    • Scan des Münchener Digitalisierungszentrums (1. Auflage 1536)