Mario Bettini

italienischer Jesuit, Astronom und Mathematiker

Mario Bettini (latinisiert Marius Bettinus; * 6. Februar 1582 in Bologna; † 7. November 1657 ebenda) war ein italienischer Jesuit, Astronom, Mathematiker, Naturwissenschaftler, Musiktheoretiker und Dichter. In Anerkennung seiner Verdienste um die Astronomie wurde der Mondkrater Bettinus nach ihm benannt.

Leben Bearbeiten

Mario Bettini trat 1595 in den Orden ein. Zwischen 1602 bis 1630 hielt er sich hauptsächlich in Parma auf und lehrte Philosophie und mathematische Wissenschaften am dortigen Jesuitenkolleg. Zugleich unterrichtete er mathematische Wissenschaften am Hof der Farnese.[1] In Parma erwarb Bettini sich nicht nur einen guten Ruf als Lehrer der mathematischen Wissenschaften, sondern auch als Dichter und Bühnenautor. Wegen gesundheitlicher Probleme wurde er 1630 nach Bologna versetzt, wo er bis zu seinem Tod blieb.

Nach seiner Rückkehr nach Bologna im Jahr 1630 verfasste Bettini zwei umfangreiche Werke über die mathematischen Wissenschaften, die gleichermaßen als Lehrbuch konzipiert waren wie als Werke zur Unterhaltungsmathematik, wie sie sich im 17. Jahrhundert wachsender Beliebtheit erfreuten. Zunächst erschienen 1642 zwei reich bebilderte Foliobände unter dem Titel Apiaria universae philosophiae mathematicae („Bienenstöcke der gesamten mathematischen Wissenschaften“). Ein Großteil des Buches ist der Geometrie gewidmet.[2] Die beiden Bände waren dem kaiserlichen General Matthias Gallas gewidmet. Ihnen war ein Frontispiz beigegeben, das Giuliano Dinarelli entworfen und Francesco Curti gestochen hatte.[3] Diesen erfolgreichen Bänden ließ Bettini 1648 sein Aerarium philosophiae mathematicae folgen, die Schatzkiste der mathematischen Wissenschaften.[4]

Werke Bearbeiten

 
Frontispiz, aus: Mario Bettini, Aerarium philosophiae mathematicae, 3 Bde., Bologna 1648. Mainz, Stadtbibliothek.
  • Rubenus hilarotragoedia satyropastoralis. Apud Antaeum Viothum, Parma 1614.
  • Ludouicus. Tragicum syluiludium. Apud Anthaeum Viothum, Parma 1622.
  • Lyceum e moralibus, politicis, ac poeticis. Apud Evangelistam Deuchinum, Venedig 1626 (google.com).
  • Florilegium variorum poematum, et dramatum pastoralium. Apud Franciscum de la Botiere, Lyon 1633.
  • Apiaria Universae Philosophiae Mathematicae, in quibus Paradoxa, et nova pleraque machinamenta ad usus eximios traducta et facillimis demonstrationibus confirmata exhibentur, 3 Bände Bologna: Typis Io. Baptistae Ferronij; Venedig: Apud Paulum Baleonium, 1642–55.
  • Aerarium philosophiae mathematicae. Band 1. Giovanni Battista Ferroni, Bologna 1647 (beic.it).
  • Aerarium philosophiae mathematicae. Band 2. Giovanni Battista Ferroni, Bologna 1648 (beic.it).
  • Aerarium philosophiae mathematicae. Band 3. Giovanni Battista Ferroni, Bologna 1648 (beic.it).
  • Recreationum Mathematicarum. Giovanni Battista Ferroni, Bologna 1659.

Literatur Bearbeiten

  • Robert Eitner: Biographisch-bibliographisches Quellenlexikon der Musiker und Musikgelehrten. Bd. 2, 1900, s.v.
  • Carlos Sommervogel: Bibliothèque de Compagnie de Jésus. Brüssel & Paris 1890–1909, s.v.
  • Denise Aricò: I capricci di uno scienziato del '600. Appunti sul Rubenus di Mario Bettini. In: Studi Secenteschi. XXXI. Jahrgang, 1990, S. 113–146.
  • Denise Aricò: Scienza, teatro e spiritualità barocca: il gesuita Mario Bettini. CLUEB, 1996, ISBN 978-88-8091-317-7.
  • Volker R. Remmert: Widmung, Welterklärung und Wissenschaftslegitimierung. Titelbilder und ihre Funktionen in der Wissenschaftlichen Revolution. Harrassowitz, 2005, ISBN 978-3-447-05337-2, S. 201–209.
  • Marisa Addomine, Nicola Severino: Tempo divino e tempo umano. Mario Bettini, SJ, ed i suoi orologi idraulici. In: La Voce di Hora. 2010, S. 69–76 (academia.edu).
  • Francesco Luzzini: L’autarchia delle acque. Mario Bettini e il moto perpetuo. In: Acque Sotterranee - Italian Journal of Groundwater. 3. Jahrgang, Nr. 2, 2014, S. 67–68 (academia.edu).
  • Samuele Briatore: Suono e acustica nella trattatistica gesuitica del Seicento. Il caso di Mario Bettini. In: Forum Italicum. 49. Jahrgang, Nr. 2, 2015.

Einzelnachweise Bearbeiten

  1. Denis De Lucca: Jesuits and Fortifications: The Contribution of the Jesuits to Military Architecture in the Baroque Age. Brill Publishers, 2012, ISBN 978-90-04-21651-8, S. 90.
  2. Armin Grasnick: Grundlagen der virtuellen Realität. Von der Entdeckung der Perspektive bis zur VR-Brille. Springer, Berlin-Heidelberg 2020, ISBN 978-3-662-60785-5, S. 102.
  3. Cornelia Schneider, Elisabeth Oy-Marra, Katharina Bahlmann (Hrsg.): Gewusst wo! Wissen schafft Räume. Die Verortung des Denkens im Spiegel der Druckgrafik. De Gruyter, ISBN 978-3-05-004755-3, S. 256.
  4. Kirsti Andersen: The Geometry of an Art: The History of the Mathematical Theory of Perspective from Alberti to Monge (= Sources and Studies in the History of Mathematics and Physical Sciences). Springer, 2008, ISBN 978-0-387-48946-9, S. 374 (google.com).